Sindrom toksičnog šoka nije vezan samo uz tampone

Sindrom toksičnog šoka je stanje karakterizirano šokom i osipom, a uzrokuju ga toksini koje proizvode bakterije Staphylococcus aureus.

Kako je sindrom toksičnog šoka povezan s tamponima

Sindrom su prvi puta, 1978. godine, opisali Todd i suradnici u nekoliko djece u dobi između 8 i 17 godina. Češći je za vrijeme menstruacije u žena koje upotrebljavaju vaginalne tampone, što je 1980. – 1981. godine izazvalo epidemiju u SAD-u. Prisutnost tampona može pomoći bakterijama proizvesti otrov koji ulazi u krv preko malih rezova u rodničkoj sluznici ili kroz maternicu u trbušnu šupljinu.

Godine 1980. u Sjedinjenim Državama utvrđeno je 700 slučajeva, a tijekom 1981. godine, nakon opsežnog objavljivanja i uklanjanja s tržišta različitih tampona s „nadmoćnom snagom upijanja”, incidencija sindroma toksičnog šoka znatno je pala.

No, još uvijek se pojavljuju slučajevi sindroma toksičnog šoka u nekih žena koje ne rabe tampone i u nekih koje su upravo imale kirurški zahvat ili su rodile. Oko 15% slučajeva pojavljuje se u muškaraca koji su bili podvrgnuti kirurškom zahvatu. Također, predispoziciju za razvoj sindroma stvaraju duža upotreba dijafragme, vaginalne infekcije ili abortus.

Klinička slika

Klinička slika sindroma toksičnog šoka započinje naglo, tipično u tijeku menstruacije ili dva dana nakon kirurškog zahvata, s:

• jakim bolovima u mišićima,
• visokom temperaturom,
• povraćanjem,
• proljevom i
• glavoboljom.

Bolesnik je smeten, ali bez neuroloških ispada. Unutar nekoliko sati dolazi do gubitka tekućine i elektrolita, s posljedičnim nižim arterijskim tlakom koji se potom razvija u šok.

Po koži se javlja tamnocrveni osip, osobito na dlanovima i tabanima, s ljuštenjem nakon jednog do dva tjedna (nalikuje opeklinama na suncu) te crvenilo sluznica. Također dolazi do oštećenja bubrega i jetre što se u laboratorijskim nalazima može uočiti po porastu ureje i kreatinina te jetrenih enzima.

Liječenje i prognoza

Liječenje zahtijeva ponajprije intenzivno suzbijanje šoka. Ako je uzrok vaginalni tampon, treba ga ukloniti, a potom se započinje s intravenskom antibiotskom terapijom.

Uz ispravno liječenje bolesnici se u pravilu oporavljaju uz obilno ljuštenje  oštećene kože. Kao posljedice opisuju se lakše bubrežno oštećenje, gubitak sjećanja, smanjena koncentracija, EEG abnormalnosti ili ponovno izbijanje osipa.

Mogući su i recidivi, ali rijetko, a smrtnost iznosi tri do sedam posto.