Dijabetička nefropatija: uzroci, simptomi i liječenje

Dijabetička nefropatija svrstava se među česte mikrovaskularne komplikacije šećerne bolesti i označava smanjenje bubrežne funkcije ili prisutnost bubrežnog oštećenja u vremenskom trajanju tri ili više mjeseci. Vodeći je uzrok zatajenja bubrežne funkcije.

Naziv dijabetička nefropatija je sve manje u uporabi te se u literaturi sve češće susrećemo s terminologijom kronična bubrežna bolest ili dijabetička bolest bubrega.

Radi se o bolesti glomerula, kapilarnog cirkulacijskog klupka, dijela osnovne građevne jedinice bubrega – nefrona. Bolest obilježava pojava albumina u mokraći te smanjenje stope glomerularne filtracije, odnosno filtracijske uloge bubrega.

Učestalost, uzroci i rizični čimbenici

S obzirom na učestalost šećerne bolesti, i kronična bubrežna bolest je sve više globalno zastupljena te predstavlja sve veći javnozdravstveni problem. Učestalost kronične bubrežne bolesti u općoj populaciji kreće se oko 15%, a u populaciji osoba sa šećernom bolesti učestalost je značajno veća te iznosi oko 35%.

Glavni rizični čimbenici za razvoj kronične bubrežne bolesti su:

• neregulirana šećerna bolest,
• dob,
• niži socioekonomski status,
• pretilost,
• pušenje te
• neregulirana hipertenzija.

Najčešći uzrok kronične bubrežne bolesti je šećerna bolest, a sljedeća po učestalosti je arterijska hipertenzija.

Osim šećerne bolesti, i drugi uzroci mogu doprinijeti akutnom ili kroničnom pogoršanju bubrežne funkcije, a da bi se razjasnilo o čemu se točno radi, nužna je dijagnostička evaluacija specijalista nefrologa.

Klinički tijek bolesti

U najranijim stadijima sposobnost glomerularne filtracije je čak i pojačana, uz naknadnu pojavu albumina u urinu (albuminurija).

Daljnjim napredovanjem bolesti dolazi do postupnog slabljenja sposobnosti lučenja s posljedičnim pojačanim zadržavanjem otpadnih proizvoda metabolizma i vode. To pak pogoršava arterijsku hipertenziju, a koja opet narušava bubrežnu funkciju.

Relativno dugoročna posljedica početno asimptomatske bubrežne bolesti jest progresija u terminalni stadij kronične bubrežne bolesti u kojem je nužno nadomještanje bubrežne funkcije.

Dijagnostička procjena

Zbog pravovremene dijagnostičke procjene kronične bubrežne bolesti, dva su nam dijagnostička alata na raspolaganju

• albuminurija i
• stupnjevanje glomerularne filtracije.

Ovisno o jačini lučenja albumina, albuminuriju dijelimo u tri stupnja (I – III), a glomerularnu filtraciju u pet stupnjeva (GFR 1 – 5). Veći stupanj oštećenja bubrega znači i veći rizik progresije u terminalni stadij, ali i značajno veći rizik obolijevanja i umiranja od najčešćih kardiovaskularnih bolesti.

Od ostalih dijagnostičkih mogućnosti na raspolaganju su nam serumska koncentracija kreatinina, određivanje albumina u porciji urina te u 24-satnom urinu te omjer albumina i kreatinina u porciji urina.

Liječenje

U liječenju kronične bubrežne bolesti ključna je stroga kontrola vodećih rizičnih čimbenika, u prvom redu odgovarajuća regulacija šećerne bolest te stroža kontrola krvnog tlaka.

Potrebno je održavati čim bolju glukoregulaciju, uz ciljnu vrijednost glikiranog hemoglobina (HbA1c) <7%.

Ovisno o stupnju bubrežnog oštećenja, nužno je kroz redovite kontrole nerijetko i revidirati dotadašnju peroralnu antidijabetičku terapiju te se ranije odlučiti na uvođenje inzulina. S vremenom je nužna redukcija doze ili potpuno izostavljanje metformina zbog objektivnog rizika od laktacidoze, hitnog stanja s visokom smrtnosti. Među ostalim antidijabeticima, lijekovi iz skupine SGLT-2 inhibitora (empagliflozin, dapagliflozin) pokazali su se nefroprotektivnima te se sve češće propisuju i pod indikacijom kronične bubrežne bolesti. Ovisno o težini bubrežnog oštećenja, lijekovi poput inzulina i derivata sulfonilureje se moraju primjenjivati u reduciranim dozama, zbog objektivnih rizika od hipoglikemija. U terminalnim stadijima kronične bubrežne bolesti, osim linagliptina, jedina terapijska mogućnost šećerne bolesti je inzulinska terapija.

Osim stroge kontrole glikemije i krvnog tlaka, zbog dokazanih nepovoljnih kardiovaskularnih rizika nužna je i stroža kontrola razine lipida statinima, ponekad i ostalim hipolipemicima.

Ne manje važno, osim medikamentoznog pristupa, nužna je i promjena životnih navika – zdrava i uravnotežena prehrana, smanjeni unos soli i bjelančevina, tjelovježba, kontrola tjelesne težine i prestanak pušenja.

Uzevši u obzir progresivni karakter kronične bubrežne bolesti, kod dijela bolesnika nastupa i terminalna faza te je nužno nadomještanje bubrežne funkcije, a ponekad i transplantacija bubrega.

Zaključno

Kronična bubrežna bolest ili dijabetička bolest bubrega česta je i sporo napredujuća mikrovaskularna komplikacija šećerne bolesti.

Obilježena je postupnim slabljenjem bubrežne funkcije te u kombinaciji s drugim rizičnim čimbenicima (šećerna bolest, arterijska hipertenzija, debljina, dislipidemija, koronarna bolest srca), predstavlja značajni rizični čimbenik za ranije obolijevanje i/ili preuranjenu smrtnost od najčešćih kardiovaskularnih bolesti (srčani udar, moždani udar).

Pravovremena dijagnostička evaluacija kronične bubrežne bolesti i stroga kontrola vodećih rizičnih čimbenika, odnosno šećerne bolesti i arterijske hipertenzije, u značajnoj mjeri doprinosi sporijoj progresiji prema terminalnoj fazi, boljoj kvaliteti života i rjeđim hospitalizacija, uz posljedično manju smrtnost od vodećih kardiovaskularnih bolesti.

Dodatne stručne savjete potražite u Poliklinici Perić-Staničić.